Często omawiając zagadnienia produkcji i naprawy pakietów elektronicznych skupiamy się na dużych urządzeniach, liniach montażowych, stacjach lutowniczych pomijając to co wydaje się oczywiste – narzędzia ręczne. W tym artykule przyjrzymy się właśnie tej często zaniedbanej kwestii. Zobaczymy czy podejście „po co – przecież da się zagiąć cążkami” ma jeszcze miejsce w nowoczesnym serwisie czy w przedsiębiorstwie produkcyjnym i czy się to po prostu opłaca.

Producentów dużych urządzeń dla branży elektronicznej jest wielu. Od tych najwyższej jakości – jak np. linie YAMAHA SMT po tych „bez nazwy” z produktami wątpliwej jakości. Patrząc na to może dziwić, że zupełnie odwrotna sytuacja ma miejsce jeśli chodzi drobne, profesjonalne narzędzia dla tej branży. W tym opracowaniu przyjrzymy się ofercie kluczowego producenta, który wyspecjalizował się w produktach najwyższej jakości przeznaczonych do wąskiego zastosowania w branży produkcji i naprawy elektroniki – Piergiacomi.

Komponenty elektroniczne są najczęściej dostarczane w opakowaniach zbiorczych lub taśmach z wyprowadzeniami ustawionymi w sposób neutralny – pozwalający ich ustawienie i docięcie.

Sposób w jaki powinno przebiegać ustawianie, docinanie i montaż komponentów zamawiający i podwykonawca najczęściej określają poprzez wybór międzynarodowych standardów IPC i jednej z określonych przez nie klas realizacji. Spójność ze standardami i wynikająca z tego jakość wykonania ma bardzo duże znaczenie dla niezawodności produktu końcowego i co za tym idzie renomy realizującego podmiotu. Z tego względu prowadzone są na całym świecie szkolenia z norm IPC mające na celu ustandaryzowanie produkcji i utwierdzenie najlepszych wzorców. Na przestrzeni Europy Centralno- Wschodniej największym i najdłużej działającym Autoryzowanym Centrum Szkoleniowym IPC jest polska firma RENEX EEC – więcej na www.ipctraining.pl

Praktycznie każde dogięcie i skrócenie wyprowadzeń (tzw. nóżek) – wykonanych z cienkiego drutu – można wykonać za pomocą cążek czy innych prostych narzędzi. Oczywiście, chcąc uniknąć problemów z uszkodzeniami na skutek wyładowań elektrostatycznych, powinny to być co najmniej narzędzia zabezpieczone przed ESD. Jest to najprostszy sposób i z tego względu wciąż powszechnie stosowany.

Metoda ta, mimo że prosta, jest jednak bardzo nieprecyzyjna. By gięcie i cięcie wyprowadzeń mieściło się w przyjętych standardach wymaga od realizującej osoby dużej wprawy i pozostawia wiele miejsca na błąd. Powtarzalność ludzkich rąk nigdy nie będzie bowiem idealna i wydajna czasowo.

Problem, wydający się błahym, można łatwo przeanalizować i przekalkulować uwzględniając takie czynniki jak czas potrzebny jednej osobie na odpowiednie przystosowanie wszystkich wyprowadzeń jednego komponentu, średnią ilość uszkodzonych w tym procesie komponentów, całkowitą ilość komponentów oraz liczbę osób realizujących zadanie. Straty w tym zakresie, zwłaszcza wynikające z kosztów pracowniczych, gdzie proces powtarzalnego, żmudnego i przy tym precyzyjnego zadania doginania wyprowadzeń jest całkowicie niezautomatyzowany, są niemalże zawsze znaczące.

Jest to jednak problem, który można łatwo rozwiązać bardzo niewielkimi nakładami i niemalże od ręki. Wyposażenie stanowisk pracy w przystępne cenowo specjalistyczne narzędzia ręczne pozwala na znaczące przyspieszenie tego procesu, jego quasi mechanizację i co za tym idzie znaczące skrócenie nakładu czasu pracy. Jednocześnie wzrasta estetyka wykonania pakietów – co ma coraz większe znaczenie przy zwiększającej się konkurencyjności w branży.

Poniżej przedstawiamy kilka narzędzi z oferty Piergiacomi. Są to wybrane pozycje stanowiące przykłady możliwości tego rodzaju rozwiązań. Szersze opracowania dostępne są na stronie wieloletniego polskiego dystrybutora marki – RENEX Group – na www.sklep.renex.pl.

Wprowadzenie właściwych rozwiązań ergonomicznych pozwala zatem zarówno zmniejszyć liczbę koniecznych stanowisk poprzez zwiększenie efektywności pracy, jak i ograniczyć bezpośrednie i pośrednie koszty wynikające z wypadków przy pracy.

Najprostszym z narzędzi specjalistycznych Piergiacomi, od którego warto zacząć, jest PN 5040. Przyrząd ten pozwala na zaginanie wyprowadzeń pod kątem 90o. Wykonuje więc zadanie wydawałoby się proste – nawet przy użyciu niewyspecjalizowanych narzędzi. Wyklucza jednak przy tym potencjalne odchylenia od tego kąta – zapewniając powtarzalność i szybkość. Kolejnym bardzo popularnym, nawet wśród hobbystów, narzędziem są szczypce specjalne serii PNR, jak na przykład model 30D. Dzięki temu narzędziu jesteśmy w stanie w taki sposób ukształtować wyprowadzenie komponentu, że stworzymy tzw. zatrzask – w tym przypadku w kształcie litery C.

Wyprowadzenie w takim kształcie pozwala na utrzymanie ciężaru komponentu – np. rezystora – w określonej wysokości nad płytką drukowaną. Jest to szczególnie przydatne rozwiązanie uwzględniając normy IPC, które określają m.in. to w jakim dystansie jednoczesne skrócenie go. Przykładem może tu być model PNR 5000D kształtujący wyprowadzenie w zatrzask typu C i jednocześnie przycinający nóżkę na wybraną długość w zakresie od 4 do 16mm. Pozwala to na uzyskanie w jednym ruchu docelowej długości wyprowadzeń – bez konieczności dalszych poprawek i zgodnie ze standardami – np. powszechnymi wartościami dla oznaczenia A na schemacie – 12,7mm, 10mm, 7,62. Zapobiega to stratom materiałowym jakie mogą następować w przypadkach błędów ludzkich – np. zbyt znacznego skrócenia wyprowadzenia. Ponadto wyklucza sytuacje, kiedy wyprowadzenia są niezgodnie ze sztuką trymowane już po lutowaniu – co osłabia połączenia. Poza precyzją i oszczędnością czasu kluczowe jest tutaj również zachowanie wysokiej powtarzalności i estetyki wykonania.

Kolejnym ciekawym typem narzędzia ręcznego jest model PTR 30D – pozwalający przycięcie wyprowadzenia komponentu na odpowiednią długość, ale inne niż wcześniej omówione jego ukształtowanie. Szczypce specjalne tego typu pozwalają na jednoczesne zagięcie nóżek w dwóch miejscach pod kątem 90° w ten sposób, że ich rozstaw zostanie precyzyjnie dopasowany do otworów w płytce drukowanej i umieszczenie komponentu na właściwej wysokości nad jej powierzchnią. Podobne zastosowanie ma seria PN5050 – która również pozwala na dopasowanie wyprowadzeń do rozstawienia otworów – w tym przypadku wystawiając jedną nóżkę komponentu do przodu o pewien raster – wedle standardów przyjętych w elektronice – np. 3,81mm, 5,08mm np. przy obudowach TO 220 czy TO 247.

Pęsety

Omówienie zagadnienia narządzi ręcznych PIERGIACOMI nie byłoby kompletne bez wzmianki o pęsetach. W ramach standardów bezpieczeństwa ESD w branży produkcji i naprawy elektroniki stosuje się modele wykonane z materiałów antystatycznych i kwasoodpornych. Występują również wersje niklowe, nylonowe oraz pokryte teflonem. Pozwala to na redukcję ryzyka uszkodzenia komponentów na skutek wyładowania elektrostatycznego. Ze względu na szeroki zakres zadań realizowanych z ich użyciem i elementów jakie są z ich pomocą manipulowane, pęsety dostępne w czterech wariantach: do PCB, ostre, do SMD oraz tradycyjne. Poszczególne Modele różnią się kształtem końcówki oraz rodzajem frezu. Ponadto, część pęset, oznaczona symbolem „R”, posiada samozaciskowy mechanizm ułatwiający przytrzymywanie komponentów.

Wysoka jakość wykonania narzędzi ręcznych PIERGIACOMI oraz użyskutych w nich materiałów sprawia, że są bardzo precyzyjne i wytrzymałe na długotrwałe użytkowanie.

Co dalej?

Oczywiście zakres narzędzi elektronika nie kończy się na szczypcach, obcinaczkach i pęsetach. Na odpowiednio wyposażonym stanowisku znajdziemy również takie elementy jak zabezpieczenia przed ESD, urządzenia, materiały zużywalne czy środki ochrony osobistej, w tym: maty i opaski ESD, stacje lutownicze, rozlutownice, topniki, spoiwa oraz pochłaniacze oparów.

Cały zakres tego wyposażenia, omówione wcześniej narzędzia ręczne PIERGIACOMI oraz wiele innych dostarcza Grupa RENEX – jedna z największych i najdłużej działających polskich firm branży elektronicznej. Będąc partnerem światowych marek – takich jak JBC, PACE, YAMAHA, TAGARNO, HELLER, czy INDIUM Grupa dostarcza ponad dwadzieścia tysięcy rodzajów produktów, tym urządzenia, narzędzia, odzież, meble i materiały zużywalne niezbędne w działalności serwisowej.

Dzięki pełnym stanom magazynowym w Polsce Grupa dostarcza niemalże wszystkie własne i dystrybuowane produkty od ręki pozwalając jej partnerom szybko reagować na nieprzewiedziane sytuacje. Dostarczane wsparcie logistyczno-produktowe jest uzupełnione o profesjonalny serwis gwarancyjny i pogwarancyjny.

W ramach własnej marki REECO Grupa produkuje i dostarcza odzież ESD, meble antystatyczne, uniwersalne roboty i urządzenia specjalistyczne przeznaczone dla branży elektronicznej. Grupa stworzyła również Centrum Technologiczno-Szkoleniowe RENEX oraz Demoroom we Włocławku gdzie klienci i partnerzy RENEX mogą zobaczyć i sprawdzić urządzenia z oferty w działaniu. Pracujący w Centrum specjaliści służą również wsparciem szkoleniowym, serwisowym i doradczym.